Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis zaprojektowane przez pracownię WXCA będzie nowoczesnym obiektem kultury łączącym funkcje edukacyjne, wystawiennicze i rekreacyjne. Powstanie siedziby Xylopolis w Wasilkowie koło Białegostoku to projekt strategiczny dla regionu, promujący Podlasie w Polsce i Europie.
Pierwowzorem projektowanej bryły był wielokrotnie nagradzany Pawilon Polski na Expo 2020 w Dubaju. Rozrzeźbiona bryła w swojej formie stanowić będzie eksponat w przestrzeni, a zarazem – jako element krajobrazu – doświadczaną różnymi zmysłami, doskonałą scenerię dla aktywności programowej Xylopolis i żywej kultury Podlasia. Jak zapowiadają reprezentanci władzy samorządowej, powstanie siedziby Xylopolis w Wasilkowie koło Białegostoku to projekt strategiczny dla regionu, a jego zadaniem będzie zarówno stworzenie ośrodka kultury i edukacji integrującego lokalną społeczność, jak i promowanie tradycji, natury oraz marki Podlasia w Polsce i Europie. Jako obiekt użyteczności publicznej, Xylopolis będzie miejscem popularyzacji sztuki i nauki o drewnie, przestrzenią wystaw, konferencji i warsztatów. Finał realizacji planowany jest na koniec 2027 roku.
Inspiracja Pawilonem Polski na Expo 2020
Podobnie jak projekt z Expo 2020, Pawilon Xylopolis przyjął formę rozszerzającej się ku górze, modułowej konstrukcji. Architekci zdecydowali się na zastosowanie technik eksponujących walory estetyczne drewna, które będzie głównym materiałem konstrukcyjnym i wykończeniowym pawilonu. Drewniane okładziny o różnorodnych fakturach i ruchome fragmenty elewacji stworzą interaktywną instalację przestrzenną zasilaną ruchami powietrza oraz zmiennością światłocienia o różnych porach dnia i roku, transmitując w ten sposób wieloaspektowy udział naturalnych zjawisk w odczuwaniu komfortu i harmonii.
Centrum Xylopolis - Centrum kultury Podlasia
W Centrum Xylopolis znajduje się czterokondygnacyjny pawilon. Parter obiektu zorganizowano wokół centralnego, wielopoziomowego holu otoczonego przestrzeniami edukacyjnych warsztatów i ekspozycji, a także przestrzeniami rekreacji – gastronomii, sklepu, przestrzeni zabaw dla najmłodszych. Plan ukształtowano w taki sposób, by umożliwiać płynne łączenie się wnętrza z zewnętrzem, a program wewnętrznych aktywności mógł rozwijać się w zewnętrznych, ogrodowych strefach. Wyższe kondygnacje budynku oferują wielofunkcyjne przestrzenie poświęcone różnym obszarom kultury: nauce, technologii i sztuce, w tym salę dedykowaną wielkoformatowemu obrazowi Leona Tarasewicza, salę wielofunkcyjną dla spektakli, wykładów i debat, przestrzenie intermedialnych instalacji edukacji ekologicznej, popularyzacji wiedzy w formie prezentacji najnowszych osiągnięć nauki i technologii.
W koncepcji WXCA otoczenie pawilonu jest integralnym elementem doświadczania Xylopolis. Na powierzchni ponad 4 ha zaprojektowano wyjątkowy ogród, który odzwierciedla idee przyświecające utworzeniu Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie. Zaplanowano w nim miejsca dedykowane zewnętrznym aktywnościom oraz rekreacji wśród zieleni: ogrody tematyczne, park sztuki, amfiteatr, tężnię solankową oraz wieżę widokową na tradycyjną podlaską zabudowę drewnianą. Całość będzie dostępna dla wszystkich, tworząc atrakcyjną i spójną infrastrukturę, a razem z pobliskim Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej stworzy przestrzeń o wartości dla regionalnej wspólnoty i tożsamości.
Bliskość natury
Koncepcja formy architektonicznej Centrum Sztuki i Nauki o Drewnie Xylopolis, stworzona przez pracownię WXCA wzięła się z pogłębionego namysłu nad relacją człowieka z naturą – wspólnej egzystencji, wpływu człowieka na ekosystem naturalny i biorącej się z niego odpowiedzialności. W odpowiedzi na ekologiczne i społeczne wyzwania przyszłości architekci WXCA tworzą perspektywę przepełnioną przekonaniem o mądrości człowieka i możliwości racjonalnego, odpowiedzialnego zarządzania zasobami naturalnymi. Ich źródła odnajdują zarówno w wielopokoleniowej tradycji i historii drewnianej kultury Podlasia, jak i współcześnie tworzonych i praktykowanych w regionie najnowszych technologiach budownictwa drewnianego. Dlatego refleksja ta znalazła wyraz nie tylko na płaszczyźnie symbolicznej, ale też w konkretnych propozycjach formalnych i technologicznych. Projekt wykonano w oparciu o szczegółowe analizy ukierunkowane na minimalizację wbudowanego i operacyjnego śladu węglowego – czemu przysłużą się m.in. zastosowanie drewna jako głównego budulca uzupełnionego elementami z materiałów niskoemisyjnych, zastosowanie elementów prefabrykowanych, układ przestrzenny optymalizujący wydajność energetyczną czy odnawialne źródła energii.
Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Michał Czerwiński, Anna Dobek-Lenczewska, Paulina Kucharska, Michał Kalinowski, Elżbieta Leoniewska, Jakub Matela, Jakub Kołomański, Maciej Sachse, Ewelina Szeląg, Paweł Wolanin, Klaudia Gołaszewska, Michał Sokołowski
