Na Cytadeli Warszawskiej ku końcowi dobiega budowa Muzeum Historii Polski. Efektem tych działań będzie jeden z największych obiektów muzealnych w Polsce. Przewidywane otwarcie Muzeum zaplanowane jest na 28 września 2023 roku.
Początek prac nad projektem miał miejsce już w 2016 roku. Projektem zajęła się pracownia WXCA. Zasłynęła ona zwycięstwem w 2009 roku w międzynarodowym konkursie architektoniczno-urbanistycznym na siedzibę Muzeum Wojska Polskiego, które miało zostać ulokowane na terenie XIX-wiecznej Cytadeli Warszawskiej. Tym samym, powołując do życia koncepcję kompleksu muzealnego w Warszawie zwanej Cytadeli Muzeów. Projekt jest nawiązaniem do XVIII-wiecznej kompozycji przestrzeni miejsca za czasów koszarów Gwardii Pieszej Koronnej. Założeniem było uzyskanie urbanistycznego układu, złożonego z trzech brył, w których centralnej części miało znajdować się Muzeum Historii Polski. W kompleksie ulokowano również niższe, bliźniacze gmachy Muzeum Wojska Polskiego, które zamykają reprezentacyjny plac Gwardii od strony północnej i południowej. Ponadto do kompleksu dołączono również park miejski o powierzchni ponad 30 ha. „Przez 200 lat Cytadela Warszawska pozostawała wydzielona z miasta oraz zamknięta dla jego mieszkańców i mieszkanek. Na zabytkowej fortyfikacji zachował się dzięki temu rozległy teren zielony z licznym starodrzewem. Razem z Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego chcemy otworzyć samą Cytadelę, by wróciło na nią życie, by była swoistym parkiem kultury” – zapowiada architekt Szczepan Wroński z pracowni WXCA.
Budynki instytucji różnią się pod względem architektonicznym, a ich indywidualność wyrażono także w doborze materiałów i ich formie. Językiem narracji dla tej niezwykłej opowieści o procesie historii. „Minimalistyczna, monolityczna bryła Muzeum Historii Polski może przypominać nieco swoją formą ociosany kamienny blok. Jego fasada została wyłożona kamiennymi płytami o różnorodnym rysunku. Są one ułożone w poziome pasma, podkreślające warstwową, stratygraficzną strukturę kamienia. To struktura właściwa materii geologicznej, ale też archeologii – zachodzącym po sobie procesom naturalnym, społecznym i kulturowym. Zdecydowaliśmy się na marmur ze względu na jego wyrazisty rysunek. Każda z marmurowych płyt jest inna, niepowtarzalna, tak jak cała historia składa się z niepowtarzalnych, jednostkowych zdarzeń” – tłumaczy architekt Paweł Grodzicki z pracowni WXCA. Płyty ułożono na zasadzie przemyślanej kompozycji. Intrygującym jest fakt, iż architekci zastosowali aż sześć metod obróbki kamienia. Dzięki temu uzyskano efekt różnorodności pod względem tonalności i faktury. Na uwagę zasługują ornamenty będące cytatami z tradycji architektonicznej. Z założenia powinno się je interpretować jako pochodzące z różnych okresów artefakty. Warto jednak zauważyć, że nie są to dosłowne cytaty a poddane transformacjom geometrycznym grafiki takie jak m.in. relief z Drzwi Gnieźnieńskich, znane z gotyku sklepienie kryształowe (m.in. Bazylika Mariacka, Gdańsk), dekoracje krakowskiej Kaplicy Zygmuntowskiej czy motyw z modernistycznej hali Spodek w Katowicach.
Z założenia na Muzeum Historii Polskiej będzie składać powierzchnia aż 45 tysięcy m2 oraz będzie przyjmować około 500 tysięcy gości rocznie. W budynku znajdować się będzie część ekspozycyjna, a także pomieszczenia do przechowywania i konserwacji artefaktów oraz liczne przestrzenie o funkcji kulturalnej: sala koncertowa na 600 osób, sala kinowo-teatralna , biblioteka, sale konferencyjne i edukacyjne, punkty gastronomiczne, a także taras z przepięknym widokiem na panoramę Warszawy. „Współczesne muzea to nie tylko ekspozycja. To właściwie cały program różnych, współgrających ze sobą, choć czasami także niezależnych od siebie funkcji. W Muzeum Historii Polski przestrzeń wystawy stałej i wystaw czasowych stanowi mniej niż jedną piątą powierzchni. Cała reszta to funkcje publiczne oraz techniczne. Cały parter muzeum przyjął formę otwartą – bez prostej, linearnej ścieżki doświadczania wnętrza. Można być wiele razy w tym obiekcie, za każdym razem robiąc coś innego, brać udział w różnych wydarzeniach. Plan wnętrza zaprojektowaliśmy tak, by można było swobodnie meandrować pomiędzy poszczególnymi blokami funkcjonalnymi niczym w wydrążonym monolitycznym bloku” – opowiada architekt Krzysztof Budzisz z WXCA. Na jeden z największych i najnowocześniejszych kompleksów muzealnych w Europie będzie składać się Muzeum Historii Polski wraz z Muzeum Wojska Polskiego oraz mieszczące się na terenie Cytadeli Warszawskiej Muzeum X pawilonu Cytadeli Warszawskiej i Muzeum Katyńskie. W ramach I etapu prac zrealizowano również gmach południowy Muzeum Wojska Polskiego, a także miejski plac z podziemnym parkingiem oraz nowa brama wjazdowa od strony Wisłostrady. W planach jest również kładka łącząca teren Cytadeli z aleją Wojska Polskiego i Żoliborzem. W dalszych etapach zaplanowano zbudowanie gmachu północnego Muzeum Wojska Polskiego, zadaszenie ekspozycji plenerowej, a także renowację zabytkowych elementów fortyfikacji.
Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Paweł Grodzicki, Krzysztof Budzisz, Marta Sękulska-Wrońska, Katarzyna Billik, Rafał Boguszewski, Kamil Cedzyński, Anna Dobek, Małgorzata Gilarska, Beata Głaz, Marcin Jurusik, Michał Kasprzyk, Ludwik Kaizerbrecht, Marcin Kruk, Paulina Kucharska, Michał Lipiec, Anna Majewska, Krzysztof Marciszewski, Adam Mierzwa, Mariusz Niemiec, Magdalena Nowak, Magdalena Julianna Nowak, Barbara Płonczyńska, Zuzanna Rosińska, Michał Staniszewski, Łukasz Szczepanowicz, Kajetan Szostok, Krystian Tomczyk, Paweł Wolanin, Michał Żurek, Paweł Słupski, Michał Kalinowski
Fot. Daniel Ciesielski
